NAŁĘCZ

Od ostatniego wpisu minęło sporo czasu. Alicja w międzyczasie leczyła złamaną rękę, więc siłą rzeczy nie pracowałyśmy razem na treningach. Mieliśmy: Nałęcz i ja, przez ten okres, czas na pracę we dwoje. Alicja, mimo kontuzji, przy pomocy znajomych starała się, by wałaszek jak najczęściej mógł pobiegać na lonży dla utrzymania wypracowanej kondycji. Jednak nie było w naszych wysiłkach dawnej regularności w pracy. Na szczęście amazonka wróciła już do formy.

Jeszcze przed nabawieniem się kontuzji przez Alicję, nasza wiosenna praca z wierzchowcem miała wiele wątków. Wszystkie jednak łączył jeden główny problem: każdy planowany trening ze zwierzęciem to była wielka niewiadoma. I to nie ze względu na aspekty „techniczne”. Sen z powiek spędzał i spędza nastawienie podopiecznego do współpracy. Nałęcz tak „znakomicie” nauczył się siłować i walczyć z człowiekiem, że przekonanie o konieczności tej walki jest w nim bardzo głęboko zakodowane. Żeby móc pracować na jego grzbiecie z dosiadu, z oddanymi i delikatnie działającymi rękami, konieczne jest wcześniejsze żmudne, uciążliwe i konsekwentne namawianie go, by zechciał popracować według nowych zasad. Niezmiernie długo trwa takie namawianie podopiecznego na współpracę bez siłowego „przeciągania się” wodzami. Jest to jednak konieczne, bo próba przekazywania jakichkolwiek „próśb”, gdy Nałęcz wpada w nastawienie: „siłujmy się, bo wiem , że jestem silny”, mija się z celem. Sygnały jeźdźca musiałby być wówczas siłowym wymuszeniem, które i tak nie przynosiłyby efektu, a „koń rósłby w siłę”. Nałęcz zdołał się jednak już zorientować, że jestem bardziej uparta niż on, mam czas, cierpliwość i spokój i że prędzej czy później będzie musiał ustąpić. Gdy już to zrobi, nasza praca staje się bardzo przyjemna, a Nałęcz szybko uczy się prowadzić dialog. Szybko i ze zrozumieniem uczy się również prawidłowych reakcji na nowe „prośby” i plecenia. To inteligentne zwierzę i pewnie dlatego też równie szybko zrozumiał, że jest dużo silniejszy od człowieka i że można z tej siły korzystać.

Co oznacza mój upór, cierpliwość i spokój? Jeżeli koń z pełną świadomością „chce” być niegrzeczny, to niegrzeczny jest głównie przodem ciała. Nieustanne próby mocniejszego obciążania tego przodu, napinanie szyi, siłowanie się z opiekunem poprzez wodze, wieszanie się na wodzach, rozpychanie łopatką, zginanie szyi - wszystko to zwierzę może robić, bo nie umie inaczej, bo nie ma innego wyjścia, bo nikt mu nie wytłumaczył, że można inaczej. Jednak inteligentny wierzchowiec może świadomie wykorzystywać te elementy do walki z człowiekiem. W przypadku Nałęcza, i na pewno wielu innych koni, praca nad zmianą sposobu pracy przysparza nowe problemy. Jeździec pracujący siłowo, będzie blokował „siłowe zapędy” wierzchowca również siłą, wspomaganą prędzej czy później patentami. Przy mnie Nałęcz zaznał bez-siłowej pracy ale mam wrażenie, iż właśnie to doświadczenie chyba jeszcze dobitniej uświadomiło mu czym i jak może być niegrzeczny i czym i jak może wygrać z człowiekiem siedzącym na grzbiecie. I Nałęcz z „uporem maniaka” próbuje to wykorzystywać. Ten wymieniony wcześniej mój upór, cierpliwość i spokój to moja siła. Wydawałoby się takie zwykłe przejście ze stępu do kłusa, nic prostszego. My z Nałęczem zmieniamy chód poświęcając na to nieraz parę dużych wolt. Robimy to po to, żeby podopieczny, zachęcany moimi pomocami, ostatecznie zakłusował w przekonaniu, że chce współpracować, że zgadza się na wykonanie polecenia, że czeka na dalsze instrukcje. Gdy zaczynamy „proces” przejścia, moje łydki, dosiad, postawa, nieustannie sugerują, że kłus jest naszym celem. Mimo pracy zachęcającej do kłusa, nie pozwalam podopiecznemu wykonać polecenia, póki nie poczuję chęci współpracy z jego strony. Nałęcz próbuje zakłusować z przeciążonym przodem, uwieszony na wodzach i ze zbyt dużym impetem. Moja praca polega wówczas na tym, że powtarzając nieustannie sygnał: „kłus”, „mówię” mu: „ale nie tak, jak ty chcesz. Nie wolno tobie robić czegokolwiek samowolnie. Rusz od zadu, zaangażuj tylne nogi do pierwszych kroków kłusa. Podnieś przód i ruszaj spokojnie, powoli i rozważnie.” Wówczas Nałęcz próbuje inaczej. Rozpycha się zewnętrzną łopatką, zostawiając równocześnie zad, ustawiony i idący po przekątnej. W innej opcji zadziera głowę i napina tak maksymalnie mięśnie szyi, by człowiek nie miał żadnych szans poprosić o ich rozluźnienie czy przekazać jakikolwiek sygnał i rusza w wymyśloną przez siebie stronę i najchętniej znowu z dużym impetem. Moja praca, to znowu nieustanne namawianie do kłusa bez ostatecznego „pozwolenia”, jeżeli nie zaakceptuje moich próśb o rozluźnienie i prawidłowe ustawienie ciała. Ta nasza „zabawa” trwa tak długo, aż nie poczuję „odzewu i „zapewnienia” od podopiecznego, że ruszy do kłusa współpracując ze mną. Ruszamy wówczas spokojnym równym tempem, koń nie obciąża żadnej z moich oddanych rąk i z prawidłowo ustawionym ciałem. Przy regularnej pracy, ilość wolt potrzebnych nam na „dogadanie się” dość szybko ulegała zmniejszeniu. Każda dłuższa przerwa „zachęcała” Nałęcza do wystawiania mojej cierpliwości, spokoju i konsekwencji na ponowną próbę. Mimo zadowalających mnie postępów wiem, że do osiągnięcia celu, czyli namówienia Nałęcza do rezygnacji z bycia niegrzecznym, potrzebne są miesiące, a nawet lata pracy. Wszystko zależy od częstotliwości, regularności, konsekwencji w postępowaniu z wałaszkiem.

Pracując z Alicją i Nałęczem, dodatkowo dużo czasu poświęcamy na utrzymanie równego spokojnego tempa, głównie w kłusie. To od kłusa zaczynają się „zapędy” konia do pędzenia. Gdy Alicji uda się dogadać z podopiecznym co do wzorowego przejścia, Nałęcz niestety próbuje „zepsuć” pozytywny efekt pracy. Każdą chwilę nieuwagi swojej opiekunki, każdy symptom jej zmęczenia i rozkojarzenia czy popełniony błąd wykorzystuje, by przyspieszyć. A gdy poczuje, że mu się to udaje, bez skrupułów dodaje inne swoje „pomysły” ze spinaniem i totalnym usztywnianiem szyi na czele. Jeździec bez-siłowo zaczyna „panować” nad wierzchowcem, zaczyna budować swoja pozycję na wyższym szczebelku hierarchii, gdy dyktuje jakim tempem i rytmem ma koń iść. Ponieważ Nałęcz przy niekontrolowanym tempie w kłusie popada w skrajność, Alicja miała za zadanie „utrzymać” taki kłus, który byłby przeciwną skrajnością. Miała egzekwować takie tempo kłusa, które „sugerowałby” zwierzęciu chęć przejścia do stępa. Miał to być taki kłus, żeby Nałęcz miał powody do „zastanawiania się”, czy każdy następny jego krok ma już być wykonany w stępie czy jeszcze nadal w kłusie. To trochę tak, jakby amazonka „oszukiwała” zwierzę, że chce przejść do niższego chodu, a jej pracujące łydki na to nie pozwalają. Oprócz „budowania” hierarchii, dodatkowym zyskiem takiej pracy w kłusie jest „wymuszenie” na zadnich nogach, by stały się siłą napędową „pojazdu”. A mając napęd z tyłu, zwierzę nie będzie „pędzić”. Nie będzie też przeciążać przodu ciała, a tym samym ma dużo mniejsze szanse na napięcie szyi, na uwieszenie się na rękach opiekuna, na chowanie się za wędzidło, na bycie niegrzecznym. I tu znowu potrzeba miesięcy pracy, by koń świadomy swojej siły, bez sprzeciwu zaakceptował fakt, iż jeździec jest „kontrolerem” i osobą „regulującą” tempo i rytm chodów.

Praca w kłusie na granicy przejścia do stępa daje również szansę jeźdźcowi na pracę nad uświadamianiem zwierzęciu, że mięśnie jego szyi powinny pracować w nieustannym rozluźnieniu, a ciało w prawidłowym ustawieniu. Ćwiczyłyśmy z Alicją sposób rozmowy o tych dwóch ważnych aspektach. Chodzi o to, że pracujące wodze „wskazują” miejsce na szyi, o rozluźnienie którego jest poproszony wałach, ale to łydka wysyła sygnał: „rozluźnij to miejsce”. Podobnie rzecz się ma z prawidłowym ustawianiem łopatek przez konia. „Rozmawiając” poprzez wodze, Alicja sugerowała, która łopatka jest źle ustawiona. Która przednia noga zwierzęcia „ucieka” na bok zamiast kroczyć na wprost. Ale to znowu pracująca łydka amazonki „dawała” sygnał: „popraw ustawienie”, sygnał: „wykonaj polecenie”. Nie było to łatwe zadanie, gdyż każdy, co jakiś czas, sygnał dawany łydką przez amazonkę, Nałęcz próbował wykorzystać do przyspieszenia tempa. „Zmuszał” w ten sposób Alicję do wydajniejszej pracy nad utrzymaniem tempa, określonego przez nią w tym ćwiczeniu.

POCZĄTEK ROKU Z ALICJĄ I NAŁĘCZEM

Z nowym rokiem aura nie była łaskawa dla jeździectwa. Spowodowała ona, że plac, na którym trenujemy, stał się jednym sporym „bagniskiem”. Dopiero w lutym udało nam się parę razy popracować. W poprzednim poście pisałam, że: „Pracujemy na zamkniętym padoku ale dość dużym. Jego wielkość daje większe szanse zwierzęciu na osiągniecie celu, niż jeźdźcowi. To Alicja wpadła na pomysł, by „przenieść się” z pracą na mniejszy czworobok. Ponieważ jednak takiego nie było, stworzyłam go rozciągając połączone ze sobą lonże”. Pomysł z przeniesieniem pracy na mniejszy padok okazał się „strzałem w dziesiątkę”. Nasze postępy w pracy z Nałęczem przybrały na tempie, chociaż wcale nie próbujmy się spieszyć. Alicja ostatnio postarała się o słupki, linkę i tworzymy zamknięty obszar na nasze potrzeby, stopniowo go powiększając.

W naszym przełomowym treningu, podczas którego skupiliśmy się na pracy „psychologicznej” i ustalaniu hierarchii w parze Alicja – Nałęcz, głównym chodem był stęp. Potem w przejściach stęp – kłus Nałęcz zafundował nam „lekcję” pt: „nie będzie tak lekko. To, iż jestem posłuszny w jednym chodzie nie znaczy, że w innym będzie tak samo”. Mimo wszystko, dość szybko osiągnęłyśmy cel jakim było „namówienie” Nałęcza, by nie wykorzystywał przejść ze stępa do kłusa jako pretekstu do rozkojarzenia się i do walki z Alicją. Skupienie się na tym, żeby wałaszek nauczył się respektować „prośby” amazonki podczas przejść stęp – kłus, kłus – stęp, było owocnym posunięciem. Musicie jednak wiedzieć, że takie edukacyjne przejścia zwierzęcia z jednego chodu w inny nie mogą wyglądać tak, jakby zwierzę działało na „pilota”. Moja Pani trener powiedziała mi kiedyś, że: „konia można zajeździć na samych przejściach” (w dużym skrócie). I jest to niezaprzeczalny fakt. Należy jednak przekazać zwierzęciu mnóstwo informacji określających sposób takiego przejścia. Pamiętam, że gdy zaczynałam przygodę z jeździectwem, jak mantrę powtarzano, że koń musi przejść do innego chodu natychmiast po jednym sygnale. Dawało to taki efekt, że jeźdźcy maksymalnie siłowo zaciągali wodze, by przejść do niższego chodu i niemiłosiernie „rzucali się” w siodle, by przejść do chodu wyższego. Owszem, zwierzęta wykonywały polecenia (czasami posłusznie, czasami buntując się) ale uwieszone na wodzach, bez zaangażowanych do pracy tylnych nóg, z przeciążonym przodem i nie idące na jednym torze i wyznaczonej ścieżce. „Edukacyjne przejścia” mają nauczyć zwierzę rozumieć sygnały proszące o dane przejście, by nie było ono efektem ucieczki od impulsu albo nacisku. Muszą również dać wystarczający czas człowiekowi na „opowiedzenie” zwierzęciu w jakim ustawieniu powinien dane przejście wykonać. Dlatego sam sygnał: „zmień chód” musi być, jakby poleceniem „do zapamiętania” dla wierzchowca. Sygnał ten musi przede wszystkim wynikać z postawy jeźdźca, wyrażającej oczekiwanie na wykonanie polecenia. Zwierzę musi wiedzieć, że bez względu na kolejne sygnały, to pierwsze jest obowiązujące i jeździec pozwoli je wykonać w momencie, gdy ustawienie, rozluźnienie i zrównoważenie konia będą zadowalające.

Jakiś czas Alicja i Nałęcz pracowali tylko na przejściach między stepem i kłusem. Praktycznie w momencie zakłusowania Nałęcz otrzymywał od Alicji polecenia przejścia do stępa (edukacyjnego przejścia). W tym chodzie para pozostawała nieco dłużej, by mieć czas na „poprawienie” ustawienia, rozluźnienia, równowagi konia i poprawę dosiadu Alicji, jeżeli uległy „popsuciu” podczas przejść. Po czym powtarzali ćwiczenie.

Następne treningi pozwoliły ćwiczącej parze pozostawać dłużej w kłusie i pracować w tym chodzie nad postawą. Poprawy wymagały i postawa Alicji i Nałęcza. Podstawowym problemem był odruch konia „kładzenia się” na kole na wewnętrzny bok. Całkowicie gubił on przy tym równowagę i by „ratować się” przed jej brakiem, wałaszek z każdym krokiem coraz bardziej się rozpędzał. Żeby mógł on prawidłowo zareagować na prośby amazonki o zwolnienie tempa i wyrównanie rytmu, Alicja musiała „postawić” podopiecznego „równo na cztery nogi”. Problem ten pojawiał się podczas pracy w obie strony czyli, że zawsze konieczne było „podniesienie” wewnętrznego boku zwierzęcia. Poprosiłam Alicję, żeby wyobraziła sobie, że podczas jazdy kłusem wewnętrzne nogi Nałęcza „wpadają” w rów. Namawiałam Alicję do wypracowania takiego „ruchu” łydką, żeby jej podopieczny zrozumiał, iż chce ona „wyciągnąć” mu te nogi z „dołka” i poprosić o niewielkie odsunięcie się od rowu tak, by szedł jego brzegiem. Ten „ruch łydką” można by porównać do pracy „łyżki” koparki w momencie nabierania ziemi. Przy tej „regulacji postawy” Nałęcza ważne było też to, by jego nos skierowany był na wprost. O takie ustawienie głowy i szyi Alicja nieustannie „prosiła” podopiecznego delikatnymi i powtarzanymi pociągnięciami za wodze. Było to konieczne, gdyż równoważąc „przewracające się” do wewnątrz ciało, koń „łamał szyję” na zewnątrz. Pracując wewnętrzną wodzą, amazonka sugerowała również zwierzęciu, by nie usztywniał mięśni szyi i starał się pracować mając je rozluźnione.

Niedawno na blogu „pogotowie jeździeckie” napisałam post pt: „koń „przytulony””. W skrócie chodzi o to, by pracując z wierzchowcem odnosić wrażenie, że ciało konia jest zwarte. Gdyby takie zwierzę było zbudowane z klocków Lego, to wszystkie, bez wyjątku, elementy powinny dokładnie do siebie przylegać. Konie, szczególnie młode, zachowują się niestety czasami tak, jakby „budowla” się rozpadała albo jakby odczepiały się od niej pojedyncze klocki czy grupy klocków. U Nałęcza, po „wyciągnięciu” go z rowu, tendencje do „odczepienia się w bok od reszty ciała” miała wewnętrzna przednia noga wraz z łopatką. Taka „uciekająca” łopatka „ciągnęła” za sobą resztę końskiego ciała, czego efektem było zacieśnianie łuków. Pokonując zakręty i w prawo i lewo, Alicja pracowała nad „dociśnięciem” wewnętrznych „łopatkowych klocków” i scaleniem ich z resztą „budowli”. Oczywiście to „dociskanie” nie miało nic wspólnego z siłowym ciśnięciem czymkolwiek na cokolwiek. To „dociskanie” było zadaniem dla wyobraźni jeźdźca, a pomocami była pukająca wewnętrzna łydka Alicji, jej ciało „nie dające się zepchnąć” z wytyczonej ścieżki i ćwiczenie rozluźniające mięśnie wewnętrznej strony szyi konia. „Przymocowanie” wewnętrznej łopatki do reszty końskiego ciała nie kończyło pracy nad ustawieniem ciała zwierzęcia. Teraz Alicja musiała „pilnować”, by jej podopieczny „nie popsuł poprawek”, więc zachęcała zwierzę, by pracowało „przytulone”. (Przeczytaj: „Koń „przytulony”” )

Powiązane posty:

PRACA WEWNĘTRZNA WODZĄ

RĘCE JEŹDŹCA

RĘCE JEŹDŹCA-JAK POWINNY PRACOWAĆ

Podczas lutowych treningów musiałyśmy też „wyprostować” Alicję. Jej biodra „spadały” nieustannie na prawą stronę siodła, a to pociągało za sobą wykrzywienie ciała i niewygodne ułożenie nóg. Gdyby Alicja szła, to taką pozycję ciała miałaby wówczas, gdyby jej prawa noga stąpała w nieznacznym zagłębieniu. Amazonka musiała więc namawiać wierzchowca do „wyciągnięcia” wewnętrznych nóg z :”rowu”, równocześnie wyciągając z niego swoją prawą nogę. Ważne było, by wykonała to ciągnąc prawe biodro w górę i opuszczając lewe w dół. W innym przypadku Alicja zgięłaby po prostu bardziej prawą nogę w kolanie, a biodra nadal „spadałyby” z siodła na prawą stronę. W prostowaniu postawy pomogło też Alicji „niesienie wody” na takim drewnianym nosidle (koromysło) nakładanym na ramiona. Gdy amazonka wyobraziła sobie, że niesie w ten sposób dwa pojemniki z wodą, nie musiałam już tłumaczyć jej, które ramię ma obniżyć, a które podnieść w górę.

Za zgodą Alicji wstawiam filmiki z efektami naszej pracy. Na ostatnim z nich para „podróżuje” już na dużym, pełnym padoku.

  

[ Koromysło - nosidło, drewniany przyrząd do noszenia ciężarów, najczęściej wiader z wodą. Ma kształt pałąkowatej belki z wycięciem na szyję zakładanej na ramiona. Dwa pojemniki o zbliżonej wadze wiesza się na hakach na obu końcach pałąka, dzięki czemu koromysło zachowuje równowagę.

Słowo wywodzi się z języka ukraińskiego. Inne spotykane nazwy: jarzemka, kluki, sądy, kule, szelki, pedy (Podlasie), szuńdy (Wielkopolska). (Wikipedia)]

TRENING ALICJI I NAŁĘCZA Z 29 GRUDNIA 2015 R.

Praca z koniem, szczególnie młodym, nie powinna dotyczyć tylko jego fizyczności. Niesamowicie ważne jest jego psychiczne wychowanie. Młode zwierzę trzeba nauczyć relacji z człowiekiem, nauczyć jak się ma przy nim zachowywać, na co ma zwracać uwagę, jakich czynności nie wolno mu przy opiekunie wykonywać. Ale najważniejsze jest nauczyć wierzchowca, by się skupiał na jeźdźcu zawsze, gdy się znajdzie w jego obecności. W tym poście przeskoczę do teraźniejszej naszej wspólnej pracy z Alicją i Nałęczem. Do naszego treningu z 29 grudnia. Była to prawie godzinna praca z koniem nad tym, by się skupił i końcowe 10 minut współpracy wierzchowca z jeźdźcem. W kolejnych postach wrócę do opisywania naszej pracy nad nauką zrozumienia sygnałów przez Nałęcza, nad nauką poprawnego wykonywania przez niego poleceń i nad jego kondycją. Uważam, że nie mamy z tym większych problemów. Gdy ta praca jest treścią „rozmowy” Alicji i Nałęcza, nie ma problemu z porozumieniem w tej parze. Nałęcz jest bardzo inteligentny a Alicja ambitna, uparta, zawzięta (w pozytywnym tego słowa znaczeniu) i szybko uczy się, jak uczyć konia.

Naszym największym problemem jest to, by Nałęcz zaakceptował Alicję jako „przewodnika stada” (koń i jeździec tworzą maleńkie stado), by zaczął się na niej skupiać, gdy ja przestaję go kontrolować. Taki moment Nałęcz prędzej czy później wykorzystuje, by uciec od pracy i zrobić wszystko, by do niej nie wrócić. Pracujemy na zamkniętym padoku ale dość dużym. Jego wielkość daje większe szanse zwierzęciu na osiągniecie celu, niż jeźdźcowi. To Alicja wpadła na pomysł, by „przenieść się” z pracą na mniejszy czworobok. Ponieważ jednak takiego nie było, stworzyłam go rozciągając połączone ze sobą lonże. Na powstałym w ten sposób „kwadracie” para: Alicja – Nałęcz, odłączeni od lonży, rozpoczęli pracę nad ustaleniem hierarchii, nad zmianą myślenia wierzchowca, nad nauką Nałęcza skupiania się tylko na niej, nad nauką Alicji cierpliwości i bycia bardziej upartym niż podopieczny.

Zaczęłyśmy od uspokajania głowy Nałęcza, która jak wytrych szukała możliwości ucieczki w kierunku stajni. O co w tym chodzi? Wierzchowiec ten nauczył się kiedyś, że jeżeli jego sztywna szyja i siłująca się z człowiekiem głowa znajdzie możliwość, by wygrać „walkę”, to reszta ciała bez problemu może „podążyć za nimi” w dowolnie wybranym kierunku. W tej chwili, do utrzymania przy pracy tego wałaszka, nie używamy w ogóle siłowych sygnałów. Chcemy, by Nałęcz był posłuszny i prawidłowo wykonywał polecenia dzięki temu, że się skupia, że „zgadza się” na współpracę, że rozumie polecenia i wykonanie ich nie stanowi dla niego problemu. Przestawienie konia, niegdyś nieustannie siłującego się z jeźdźcem, na taką współpracę, na takie podejście do jeźdźca, na takie myślenie o tym, co wspólnie z opiekunem robią, jest bardzo trudne. Ten trening był jak wizyta u psychologa: musiałyśmy rozpocząć bardziej intensywną pracę nad zmianą psychiki zwierzęcia. I właśnie pokazanie Nałęczowi, iż jego głowa, „odczepiona” od lonży, nie powinna, jak na sygnał, reagować natychmiastowym szukaniem „awaryjnego wyjścia”, było naszym priorytetem na tym treningu. Dlaczego Nałęcz tak się zachowuje? Kiedyś kontrolowała tego wierzchowca siła i ból. By go od tego „uwolnić” i nauczyć innych relacji z człowiekiem, musiałam pomóc Alicji i pracując z ziemi przekazywać zwierzęciu, poprzez lonżę, polecenia nie pozwalające na ucieczkę od pracy. Widocznie Nałęcz potraktował to również jako czynnik kontrolujący go, a jego brak traktuje jak pretekst albo przyzwolenie do niesubordynacji.

Jak „zachowywała się” głowa Nałęcza, gdy para rozpoczęła pracę? Uniesiona wysoko na sztywnej szyi rozglądała się na lewo i prawo, wspomagając się zgięciem szyi. Jak już wcześniej pisałam, reszta ciała konia podąża wówczas za „przewodnią siłą” szyi i głowy i nie reaguje na żadne inne sygnały. Przy szyi i głowie wcielającej się w rolę „wytrychu”, oczy Nałęcza są „rozbiegane” i usilnie wypatrują czegoś, co pozwoli zwierzęciu spłoszyć się i tym samym zrealizować plan „ucieczki”.

Na czym polegała praca Alicji? Przede wszystkim uparcie i usilnie „prosiła” Nałęcza: „patrz przed siebie”. Podkreśliłam słowo „prosiła”, ponieważ w żaden sposób nie próbowała ona wyprostować szyi podopiecznego. Alicja nie używała długich i silnie ciągnących sygnałów. Prośby przekazywała poprzez, w miarę możliwości, delikatne, krótkie i powtarzane pociągnięcia za wodze. Nałęcz jest bardzo upartym koniem i potrafi bardzo silnie napiąć i usztywnić szyję, więc zdarzyło się ze dwa – trzy razy, że pociągnięcie Alicji za wodze musiało przypominać karcące upomnienie, wypowiedziane podniesionym głosem. Jest to z pewnością silniejszy sygnał ale nadal krótki, powtarzany i taki, który jest poleceniem i nie próbuje wyprostować szyi zwierzęcia za niego.

Wyobraźcie sobie sytuację w której osoba, z którą rozmawiacie, nie chce spojrzeć wam w oczy i odwraca głowę. By rozmówca nie uciekał ze wzrokiem, delikatnie obejmujecie dłońmi jego policzki w geście otulającym i delikatnie „namawiacie” jego głowę do utrzymania ustawienia na wprost waszej. Taką sytuację miała wyobrazić sobie Alicja, gdy Nałęcz, ulegając jej prośbom, wyprostował szyję. Wodze z podczepionym wędzidłem miały „zachowywać się” jak przedłużenie rąk Alicji, delikatnie przytrzymując „buzię rozmówcy” na wprost. Namówiłam też amazonkę, by wypowiadała na głos polecenia, o wykonanie których chciałaby poprosić swojego podopiecznego. Takie polecenia, które były na tym treningu priorytetem: „skup się”, „popatrz na wprost”, „uspokój się”, „wycisz się”, „nie napinaj szyi”, „nie kombinuj” i tym podobne. Taki „zabieg” poprawia refleks jeźdźca i dzięki temu odczytuje on dużo szybciej „pomysły” i „pytania” wierzchowca. Dzięki artykułowaniu próśb, człowiek dużo szybciej i dokładniej odpowiada na owe „pomysły i pytania” podopiecznego. Mówienie na głos poleceń sprawiło również, że ciało Alicji przybrało, na grzbiecie konia, bardziej pewną siebie postawę. Postawę nie znającą sprzeciwu i pokazującą, że nie odpuści, że wie do czego dąży, że jest pewna swoich racji i będzie bardziej uparta od Nałęcza. Miałyśmy wprawdzie, podczas treningu, jeden moment, gdy Alicja okazała zrezygnowanie ale szybko „pozbierała się”, opanowała nerwy i wróciłyśmy do pracy. Kombinacje Nałęcza mogą wytrącić z równowagi, uwierzcie.

Trochę to potrwało ale w stepie Nałęcz zaakceptował przywództwo Alicji, skupił się, rozluźnił i zaczął bezproblemowo pracować i prawidłowo wykonywać polecenia. Jednak każda zmiana pracy stawała się dla Nałęcza przyczynkiem do rozkojarzenia się i wznowienia „kombinacji”. Taką zmianą było zakłusowanie. Zmianę tempa Nałęcz zaczął natychmiast wykorzystywać do prób ucieczki przed pracą, wykorzystywać jako pretekst do uruchomienia sztywnej szyi i „szukającej” głowy. Mały obszar do pracy dał jednak Alicji przewagę. Chociaż jego „ulubione” nagłe zwroty i zmiany kierunku „wysadziły” raz Alicję z siodła. Zrezygnowałyśmy z dłuższych kłusów. Skupiłyśmy się na zakłusowaniu i natychmiastowym przejściu do stępa. Jednak nie chodziło o to, by koń natychmiast zareagował tylko, by zaczął dostawać sygnały „proszące” o przejście do stępa zaraz po przejściu do kłusa. Tak szybka zmiana polecenia „wymuszała” zwiększoną koncentrację u konia. Nie zależało nam, w tym ćwiczeniu, na szybkości reakcji wierzchowca, a na wykonaniu przez niego polecenia w rozluźnieniu i ze skupieniem. Zależało nam, by podopieczny przeszedł do stępa dlatego, że zrozumiał sygnały Alicji i „postanowił” prawidłowo na nie zareagować. Kilka pierwszych prób skończyło się niepowodzeniem. Nałęcz, owszem zmienił chód na stęp ale ze sztywną szyją i „rozglądającą się” w górze głową. Nie raz zmienił przy tym samowolnie kierunek. Alicja przykazywała mu wówczas pozostanie w stępie i już teraz szybko i skutecznie „namawiała” do skupienia, rozluźnienia i współpracy. Podczas przejść do kłusa nie istniał jakiś większy problem „techniczny”. Alicja pracowała prawidłowo a Nałęcz znał i rozumiał te jej sygnały. Potrzebny był nam upór Alicji, która powtarzał przejścia za każdym razem skupiając się na „opanowaniu” niepokornej szyi, głowy i oczu Nałęcza. Czyli, że podczas obu przejść: stęp – kłus i kłus – stęp bez przerwy pracowała dokładnie tak, jak opisałam to wcześniej, jak podczas stępa. Ostatnie 15 minut treningu to był nasz wspólny sukces. Nałęcz uspokoił się skupił i bez zarzutu wykonywał polecenia. Wykonywał oba przejścia, bez zwrotów i nawrotów, na ścieżce wyznaczonej przez Alicję, w reakcji na delikatne „proszące” sygnały. Niecała godzina pracy nad umysłem i psychiką konia i 15 minut idealnej współpracy z rozluźnioną szyją z pokorną głowa i spokojnymi, skierowanymi przed siebie oczami konia.

Alicja czasami z dużym zdziwieniem podchodzi do moich szkoleniowych pomysłów. „Niepokoi” ją długość czasu potrzebnego na „wychowanie” konia. Patrzy na mnie z niedowierzaniem kiedy chwalę ogromne postępy jej i Nałęcza i mówię, że za jakiś czas będą tworzyli zgrana parę. Dlatego powiedziałam jej ostatnio, iż mam wrażenie, że mi nie wierzy. Odpowiedziała, że mi wierzy ale nie wierzy w „Nałęcza” w jego pozytywną przemianę na współpracującego „partnera". Ten trening osłabił chyba trochę ten brak wiary. Mam taką nadzieje.  

SZTYWNA SZYJA NAŁĘCZA

Przeczytaj: „Alicja i Nałęcz”

Pracuję z Alicją i Nałęczem od maja tego roku. Przez ten czas działo się na treningach tak wiele, że nie wiem jak to uporządkować, by opisać w postach. Czy pisać o bieżących treningach i we wtrąceniach wracać do przeszłości? Czy może oprzeć się na korespondencji z Alicją, w której zadaje mnóstwo pytań? Nasza korespondencja, oprócz moich odpowiedzi na pytania, zawiera również relacje z mojej samodzielnej pracy z Nałęczem. Każdy trening sam na sam z Nałęczem muszę, ciekawej wszystkiego Alicji, zrelacjonować. Rozpoczęłam te samodzielne treningi z wałaszkiem z nadejściem września i zajęć szkolnych Alicji. Z Nią i Nałęczem mamy możliwość popracować tylko raz w tygodniu, w soboty.

Zacznę pisać i zobaczymy jak to wyjdzie.

Nałęcz jest koniem, który oprócz wielu nabytych złych nawyków, ma również wiele „pomysłów” na to, jak „utrudnić” nam wszystkim pracę. Jego najgorsze przyzwyczajenia, czyli „siłowanie się” z jeźdźcem, udało nam się w znacznej części „wyplenić”. Nie było to jednak łatwe. Nałęcz, swego czasu nauczył się, że jego najlepszą bronią przeciwko „pasażerowi” jest sztywna szyja z napiętymi maksymalnie mięśniami. Zapierając się taką szyją na wodzach, Nałęcz nie pozwalał, by Alicja wyegzekwowała od niego wykonanie jakiegokolwiek zadania. Za to, bez problemu wprowadzał w życie swoje pomysły. Nadawał tempo, rytm, chód i kierunek jazdy. Krótko mówiąc- ponosił kiedy chciał i jak chciał. Współpraca Alicji z jej podopiecznym nie należała do bezpiecznych. Pozostając „uwiązana” na lonży, „para ta”, w nowy etap współpracy musiała mieć wprowadzone ćwiczenia rozluźniające końską szyję. Wszystko głównie po to, by oduczyć Nałęcza używania jej jako „broni” do walki z „przeciwnikiem”.

W pierwszym poście opisałam sposób w jaki Nałęcz „uciekał” od sygnałów przekazywanych przez wodze. Żeby przekonać zwierzę, że chcemy używać wodzy bez zadawania bólu i na zasadzie zrozumienia ich znaczenia, musiałyśmy „namówić” go, by w ogóle zechciał czuć wędzidło. Miałyśmy błędne koło, z którego nie było „widać” wyjścia. Przeganaszowany z nienaturalnie schowanym, „między przednimi nogami” pyskiem, koń nie mógł poczuć żadnej „prośby” wysyłanej przez Alicję. Musiałyśmy znaleźć sposób, by poczuł chociaż jedną: „podnieś głowę i szyję do góry”. Jak „wyglądał” sygnał z taką informacją? Alicja musiała wysunąć maksymalnie do przodu wyprostowane ręce tak, by znalazły się jak najbliżej końskich uszu i krótkimi powtarzanymi szarpnięciami „wysyłać” polecenie. Tylko przy takim ułożeniu rąk i wodzy,wędzidło dotykało „kącików ust” konia, gdzie było przez niego odczuwalne. Sygnał „mówił” również: „podnieś szyję sam”. Gdyby Alicja próbowała przy użyciu siły ciągnąć wodzami łeb zwierzęcia w górę, niczego by nie wyegzekwowała. Ten wierzchowiec już wiedział, że jest silniejszy od człowieka i wiedział, jak wykorzystać siłowe i „ciągnące” sygnały człowieka do swoich celów czyli przepychanki z jeźdźcem. Był również pewien, iż tą przepychankę wygra. Nawet, gdyby nie wiedział, to siłowy sygnał sprowokowałby go do uczenia się walki z opiekunem. Na szczęście Nałęcz dosyć szybko zrozumiał, że sygnał Alicji, który wyżej opisałam, jest poleceniem egzekwującym podniesienie szyi i głowy. Wykonywał to zadanie bez sprzeciwu. Sprzeciw pojawiał się, gdy Alicja próbowała „poprosić” swojego podopiecznego o rozluźnienie podniesionej szyi lub skupienie się na sygnałach zwalniających. Wierzchowiec ten, „przekonany” o tym, że każdy sygnał dawany wodzami „przynosi” ból, nie próbował go zrozumieć, asekuracyjnie i natychmiast „uciekał” z pyskiem w kierunku klatki piersiowej, by chować się za wędzidło. A ponieważ jest to bardzo niewygodna i bolesna pozycja, szukał ucieczki od pracy próbując wywieść swoją opiekunkę do stajni. Przeszłyśmy długa i żmudną drogę, by przekonać Nałęcza, że wędzidło już nie będzie zadawało bólu, tylko będzie przekazywało zrozumiałe informacje. Nasza „siła” tkwiła w konsekwencji pracy i w tym, że byłyśmy bardziej uparte niż Nałęcz. Gdy koń „uciekał” z głową i mordą, to Alicja natychmiast prosiła o jej podniesienie.

Pracując nieustannie nad zwolnieniem tempa wałaszka, który uparcie próbował się rozpędzać, i nad podniesieniem szyi i głowy, wprowadziłyśmy sygnały „zmuszające” konia do zgięcia szyi na polecenie jeźdźca. Te pierwsze informacje przekazywane zwierzęciu trudno było nazwać prośbą o rozluźnienie mięśni szyi. Były one tak maksymalnie spięte i sztywne, a szyja „nastawiona” na „walkę”, że pierwsze polecenie jakie Nałęcz musiał zrozumieć to: „zegnij szyję, wolno tobie to zrobić”. Nie myślcie jednak, że podopieczny w ogóle nie zginał szyi. Zginał ją samowolnie po to, by walczyć z jeźdźcem podczas próby poniesienia w wymyśloną przez siebie stronę. Biegł wówczas ze zgiętą w łuk i nadal maksymalnie sztywną szyją, a próby poproszenia go o jej wyprostowanie „kwitował” „ucieczką” brody w kierunku piersi. Zgięcia szyi, o które Alicja „prosiła” swojego pupila miały być tak krótkie, jakby amazonka, na ułamek sekundy, chciała pokazać osobie stojącej z boku, czoło wierzchowca. Zależało nam, by szyja zachowywała się jak „sprężyna”: na chwilę zgięta miała natychmiast wrócić do swojej wyjściowej pozycji. Po co taki ruch? Po to, żeby Nałęcz zrozumiał, iż może rozluźnić mięśnie szyi, żeby przekonał się jak dobrze i wygodnie pracuje się z rozluźnionymi mięśniami szyi.

Podczas treningów wierzchowiec miał nad czym myśleć, ponieważ otrzymywał od nas sporo informacji „mówiących” czego mu nie wolno robić ze swoim ciałem, przeplatanych „prośbami” o wykonanie nowego ruchu czy ćwiczenia. Musiał się też nauczyć, że pomoce używane przez człowieka mogą przekazywać informacje różniące się znacznie od tych, które otrzymywał do tej pory. Chodzi mi o to, że dla Nałęcza wodze były tylko przekaźnikiem informacji: „zatrzymaj się” i „trzymam cię” i to w dodatku w sposób zadający ból. Teraz, aby koń właściwie zrozumiał nowe informacje przekazywane poprzez wodze i wędzidło, nie mógł ich kojarzyć z poleceniem: „stój” i „nie wyrywaj się-trzymam cię. Amazonka musiała więc dawać rękami krótkie powtarzane sygnały, a oprócz tego uaktywnić pracę łydkami. I tu „objawił się” Nałęczowi kolejny problem: „chce żebym zwolnił, a puka łydkami? Nie dość że działa wodzami, to jeszcze obie (ja też) proszą głosem o zwolnienie tempa?” Jednak, właśnie dzięki tym pukającym łydkom, wierzchowiec z czasem zrozumiał właściwy sens próśb przekazywanych poprzez wodze. Nałęcz nauczył się, że łydki jeźdźca nie tylko „podganiają”. Nauczył się, że „proszą” o aktywniejszy krok tylnymi nogami, gdy współdziałają z sygnałami „namawiającymi” do zwolnienia tempa i „mówią”: „wodze to nie hamulec, nie zwalniaj, gdy działają, postaraj się znaleźć właściwy sens sygnałów przekazywanych za ich pomocą”. CDN

ALICJA I NAŁĘCZ

Post pod tytułem „koń taran” o wierzchowcach z „upodobaniem” przepychających się z człowiekiem, krążył mi w myślach od dawna. W internecie nie raz spotyka się wpisy typu: „Koń w czasie prowadzenia z pastwiska lub np. po jeździe wyrywa się i biegnie do stajni. Nikt nie ma siły, żeby go przytrzymać. Z tym samym koniem mam też problem w jeździe...pędzi przed siebie jak nie wiadomo co”. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele, z brakiem równowagi na czele listy. Nie bez znaczenia jest jednak fakt, że człowiek może „uczyć” zwierzę relacji z opiekunem, opierających się na „przepychaniu”. Zachęcam do przeczytania wspomnianego postu.

Niedawno rozpoczęłam współpracę z sympatyczną młodą amazonką i jej trzyletnim końskim przyjacielem. To jego zachowanie stało się głównym „motorem” do napisania postu o tym, w jaki sposób, całkiem niezamierzenie, można wykształcić w zwierzęciu odruch przepychania się z człowiekiem. Wierzchowiec Alicji został zajeżdżony przez młodego jeźdźca, który był w dziedzinie zajeżdżania nowicjuszem. Nie widziałam w jaki sposób pracował on z Nałęczem, nie będę więc o tym pisać. Mogę za to opisać, za zgodą mojej młodej znajomej, w jakim stanie i na jakim etapie „pracy” zastałam Nałęcza. Pozornie nie sprawiał on większych problemów przy obsłudze, kiełznaniu i siodłaniu. Trochę się wiercił przy szczotkowaniu, czasami wyrywał nogi przy czyszczeniu kopyt. Nałęcz jest bardzo młodziutkim wierzchowcem, więc takie sytuacje „mają prawo się zdarzyć”, gdyż znajduje się on na początku swojej edukacji. „Prawdziwym problemem” było to, że wałaszek nie „przegapiał” żadnej okazji, w której mógłby „siłować się” z człowiekiem. Każdy dotyk człowieka prowokował go do napierania ciałem. Uwiązany na uwiązie napierał do przodu tak, by móc „zawiesić” na nim cały swój ciężar. Przy kiełznaniu „kładł” się z całej siły na plecy Alicji, która odruchowo zapierała się, by podtrzymać jego „wielkie cielsko”. Nałęcz na sygnały „proszące”: „przesuń się” reagował pchaniem się w ich kierunku, zamiast „odchodzeniem” od nich.

Takie zachowanie Nałęcza przekładało się na sposób chodzenia z jeźdźcem na grzbiecie. Był to „rozpaczliwy” pęd do przodu. Powiązany on był z siłowym napieraniem (całym ciałem) na każdy sygnał dawany przez jeźdźca, a głównie ten, który był przekazywany poprzez wodze. Nałęcz ewidentnie „nauczony” był tego, że jest „trzymany” „pomocami” zadającymi ból i na tyle silnymi, że póki co, nie mógł ich jeszcze przezwyciężyć. W wielu sytuacjach nauczył się jednak „chować za wędzidło” tak, by zmniejszyć uczucie bólu w pysku i móc użyć przeciwko jeźdźcowi sztywne i spięte mięśnie w różnych częściach swojego ciała. Przeganaszowany nie „czuł” „próśb” kierowanych do niego poprzez wodze i „czaił się na okazję”, w której mógłby, uwieszając się na wodzach, zainicjować walkę z jeźdźcem, którą na pewno wygra. Przepychał się tak z Alicją głównie w kłusie. W stępie, w sytuacjach, gdy ich koncepcje co do kierunku jazdy były rozbieżne, Nałęcz wymuszał w ten sposób zmianę kierunku. Żeby nie dawać szans Alicji na „negocjacje”, zmieniał w tym samym momencie, w sposób dość błyskawiczny, stęp w kłus i zaraz potem w galop. Wałaszek bardzo szybko nauczył się, że drobniutka i słaba Alicja nie ma tyle sił do trzymania go, co jego „nauczyciel”-rosły, umięśniony i silny młodzieniec. W sytuacjach podczas stepa, w których „para” dogadywała się co do kierunku jazdy, problemem był sposób marszu zwierzęcia. Wierzchowiec wlókł się niemiłosiernie, stawiając krótkie ociężałe kroki, szurając kopytami o podłoże.

Koń ten nie znał i nie rozumiał żadnych sygnałów przekazywanych poprzez dosiad. Nie reagował na „prośby” przekazywane poprzez wodze i łydki. Podejrzewam, że „rozumiał” tylko, iż czując ból zadawany wędzidłem powinien się zatrzymać, a od „wrzynającej się” w żebra pięty jeźdźca i od bata powinien uciekać. Nie chciałam jednak tego sprawdzać. Rozpoczęłyśmy edukację Nałęcza od „tłumaczenia” mu znaczenia nowych, nie siłowych, sygnałów regulujących tempo i od prób nauczenia go właściwych reakcji na nowe sygnały. Nie było to proste ponieważ równocześnie musiałyśmy z Alicją „oduczać” Nałęcza praktycznie wszystkiego, czego do tej pory „się nauczył”. Nie było to łatwe ponieważ równowaga Nałęcza była całkowicie zachwiana. Brak równowagi i przeciążony przód ciała konia pogłębiały problem ze sposobem chodzenia, pędzącym i napierającym całym ciężarem na „trzymającego” go za pysk pasażera. 

Na naszych treningach to Alicja była jeźdźcem Nałęcza, a ja „nauczycielem” pomagającym Alicji stać się jego trenerem. Ponieważ musiałyśmy wdrażać plan szkolenia bardzo powoli, Nałęcz pracował pod Alicją na lonży. Głównym zadaniem amazonki było oduczyć się odruchu trzymania wierzchowca. Nie oznacza to jednak, że Ala puściła całkowicie wodze albo, że zrobiła je zupełnie luźne. Lekko napięte wodze potrzebne były nam do przekazywania zwierzęciu wielu sygnałów. Na początek musiałyśmy „wymóc” na Nałęczu zwolnienie tempa kłusa. „Wyhamowanie” jego było nie lada wyzwaniem, gdyż koń pędził, a nie trzymany, gdy nie miał się na czym uwiesić, zwiększał tempo do granic możliwości. Alicja musiała jechać w półsiadzie, bo przy zbyt szybkich i drobnych kroczkach konia, nie była w stanie nadążyć z anglezowaniem. Jadąc w takiej pozycji musiała się amazonka nauczyć stać „głębiej w siodle”. Ponieważ ruch jej wierzchowca był niewygodny, Ala odruchowo ściskała nogami, a głównie udami, siodło. Zaciskanie ud blisko „kroku” powodowało, że jej biodra „podjeżdżały” zbyt wysoko nad siodło. Taka pozycja prowokowała amazonkę do podciągania kolan, a tuż za nimi pięt. Efekt był taki, że Alicja stała w strzemionach na palcach, a całe nogi wraz ze strzemionami i puśliskami „uciekały” do przodu. Brak równowagi i oparcia w strzemionach utrudniał Ali pracę nad „odpuszczeniem” wodzy, nad „nie trzymaniem” Nałęcza oraz nad wprowadzeniem nowych sygnałów dawanych wodzami. A jego zbyt szybki kłus utrudniał Ali pracę nad własnym dosiadem. Miałyśmy swoiste błędne koło. Nie mogłam prawidłowo „usadzić” amazonki, bo za szybki ruch konia jej to uniemożliwiał, a brak prawidłowego dosiadu nie pozwalał jeźdźcowi na pracę nowymi prawidłowymi sygnałami. Próbowałyśmy „walczyć” równolegle z obydwoma problemami.

Alicja dzielnie układała łydki cofając je do tyłu, by „obejmować” Nałęcza w „pasie”, a nie pod pachami. Zagarniała przy tym strzemiona do tyłu tak, jakby układała sobie, w jak najlepszym miejscu „ruchomy murek”, na którym mogłaby wygodnie stanąć. Starała się przy tym opuszczać jak najniżej kolana i nie trzymać się nimi siodła. (Zob. "Czy wędzidło wyrządza koniowi krzywdę?") Nad „wyhamowaniem” wierzchowca pracowałyśmy wspólnie. Amazonka starała się wdrożyć krótkie i powtarzane pociągnięcia wodzami, które miały „imitować” klepnięcia konia dłonią w pierś-klepnięcia w przód kłody, mówiące: „skup się i zwolnij”. Ja takie same sygnały starałam się dodać podczepioną lonżą i wyciszałam zwierzę głosem. Nałęcz, nauczony walczyć z człowiekiem i nie znający żadnych sygnałów, utrudniał nam pracę przeginając szyję tak, że dotykał brodą własnej piersi. Unikał w ten sposób naszych sygnałów dawanych poprzez wędzidło. Sytuacja ta zmusiła nas do wprowadzenia kolejnego nowego sygnału „proszącego”: „podnieś głowę i szyję. Żeby Nałęcz mógł się nauczyć naszych sygnałów zwalniających, potrzebna nam była jego głowa i szyja niesiona nieco w górze i nie opadająca poniżej poziomu końskiej kłody. Wówczas dopiero wędzidło „działało odczuwalnie” i zrozumiale dla wierzchowca.

CDN